نحوه نگهداری پرتقال در سردخانه
پوسیدگی میوه مرکبات یکی از عوامل مهم و محدود کننده در طول دوره انباری می باشد پس از مسئله پوسیدگی، مهم ترین عامل زوال پس از برداشت میوه مرکبات، از دست دادن آب از پوست و پژمرده شدن پوست میوه می باشد.
بنابر این روش هایی که تعرق میوه را کاهش می دهند، باعث افزایش عمر انباری این محصولات می گردد.
کاهش دما در یک حد بهینه همراه با رطوبت بالای انبار باعث کاهش تنفس، تأخیر در پیری و رسیدن، کند کردن تغییرات متابولیکی نامناسب و کاهش پوسیدگی خواهد شد.
انبارهای با دمای پائین می تواند با تیمارهایی نظیر مواد شیمیایی، پوشش واکس، کیسه های پلاسیتکی و کاغذهای مومی تکمیل گردد.
فقدان روش های مناسب برداشت و بسته بندی، نبود صنایع تبدیلی کافی و حمل و نقل و توزیع نامناسب تولیدات، موجب افزایش تلفات محصول تولیدی و کاهش بازده تولید داخلی می شود.
پوسیدگی های ناشی از کپک سبز و آبی شایع ترین میکروارگانیسم هایی است که با مرکبات همبستگی ویژه ای یافته اند که به ترتیب توسط قار چ های penicillium digitatum و penicillium italicum ایجاد می شوند.
پرتقال
این کپک ها در همه مناطق مرکبات خیز دنیا به ویژه در مناظق دارای بارندگی تابستانه شیوع بیشتری دارند. از مشخصه های هر دو پوسیدگی، می توان به نرمی آب گونه ای که روی پوست نمایان می شود اشاره کرد.
به این ترتیب است که کپک به سرعت تکثیر شده و محل زخم به وسیله اسپورهای سفید رنگ پوشیده می شود و البته حضور این دو قارچ در بیشتر موارد توأم با هم است.
از دیگر عوامل مخرب پس از برداشت مرکبات توسط رایز و همکاران، سومر و همکاران، و پاردز لوپز و همکاران، قارچ آلترناریا گزارش شده و عنوان شده است،
که گونه های مختلف آلترناریا چهار بیماری مشخص را در مرکبات ایجاد می کنند که در این میان مهم ترین بیماری، پوسیدگی سیاه میوه است که توسط Alternaria citri ایجاد می شود.
اسپورهای قارچ Alternaria معمولا در ناحیه کاسه گل و دیسک در اغلب میوه های مرکبات وجود دارد.
این آلودگی معمولا به صورت نهفته باقی می ماند تا هنگامی که بافت این قسمت در اثر گذشت زمان و نگهداری در دوره طولانی پیر گردد.
آنگاه فعالیت این قارچ در این محل به سهولت صورت می گیرد.
تیمار میوه ها با ۵۰۰-۱۰۰ میلی گرم در لیتر ۲، ۴-دی باعث تأخیر در توسعه لایه سواگر و پیر شدن سلول ها در محل انتهای میوه ها گشته، بدین ترتیب نفوذ قارچ از این محل کاسته می شود.
سال های مدیدی است که از مواد شیمیایی جهت کنترل ضایعات و تلفات پس از برداشت میوه ها استفاده می شود.
قارچ کش ها، باکتری کش ها و کند کننده های پیری در مرکبات برای کاهش پوسیدگی میوه ها به کار می روند.
این مواد بسته به خواص فیزیکی و شیمایی خود و سهولت استفاده از آنها ممکن است به صورت تدخینی یا محلول در آب یا مخلوط با امولسیون واکس به کار برده شوند.
پرتقال
کاربرد اکسین ها ی مصنوعی مانند تو، فور-دی کلروفنوکسی استیک اسید (۴،۲-دی) در مورد میوه های لمون و لیمو قبل از انبار کردن آنها در افزایش عمر انباری آنها بسیار موثر می باشد.
همچنین کاربرد اکسین مصنوعی دیگر یعنی (۴،۲ ،۵-تی) روی میوه های مرکبات باعث تأخیر در زایل شدن رنگ سبز پوست میوه ها می گردد.
لود و همکاران، تأثیر کاربرد ۴،۲-دی را در افزایش عمر انباری میوه های نارنگی رقم ناگپور و دارجلینگ از ۵،۴،۲-تی بیشتر دانسته و اعلام کردند که ۴،۲-دی باعث تأخیر در رسیدن میوه در هر دو رقم و نیز کاهش خسارت قار چ ها گردید.
کوهن و شوادی، برای کنترل پوسیدگی آلترناریایی میوه مرکبات از تیابندازول و ۴،۲-دی استفاده کردند. کنترل خوبی به دست آوردند.
اسموت و ملوین، در کتاب خود گونه های آلترناریا را از مهم ترین عوامل پوسیدگی میوه های مرکبات ذکر کرده و بهترین کنترل شیمیایی آن را استفاده از توفوردی، تیابندازول و بفران توصیه می کند.
شهرستان تنکابن یکی از مناطق تولید مرکبات در شمال کشور است و در این شهرستان انواع پرتقال خصوصا پرتقال محلی سطح زیر کشت زیادی را به خود اختصاص داده است.
با توجه به میان رس بودن این رقم، بهترین زمان برداشت اوایل بهمن ماه می باشد. با توجه به شرایط بازار، در این زمان نگه داری محصول روی درخت احتمال بروز خسارات سرما زدگی و یخ زدگی را بدنبال خواهد داشت.
روی این اصل تولید کنندگان همه ساله مقادیری از محصول خود را در انبار نگه داری می نمایند ولی درصد بالائی از محصول به علت عوامل مختلف از جمله پوسیدگی آلترناریائی از بین می رود.
بر این اساس هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تیمارهای شیمائی و شرایط انبار بر کنترل پوسیدگی آلترناریائی پرتقال بوده است.
مواد و روش ها
به منظور بررسی تأثیر تیمارها ی شیمائی و شرایط انبار بر کنترل پوسیدگی آلترناریائی پرتقال، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در ۲۰ تیمار و تعداد ۴ تکرار برای هر تیمار انجام شد.
در اوایل بهمن ماه به مقدار لازم میوه کاملاً سالم از قسمت های مختلف ۲۰ درخت به وسیله قیچی باغبانی برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد. در آزمایشگاه جهت از بین بردن آلودگی های سطحی، میوه با الکل اتیلیک ۷۰% ضد عفونی گردید.
برای مدت ۲ ساعت روی تور سیمی رها شد تا سطح میوه ها خشک شود و سپس میوه ها در محلول حاوی اسپور قارچ آلترناریا به مدت ۵ دقیقه غوطه ور گردیدند و،
مجدداً برای مدت ۲ ساعت جهت خشک شدن سطح آنها روی تور سیمی رها شدند و پس از آن نسبت به انجام تیمارها اقدام شد.
تیمارها عبارت بودند از: کربنات سدیم به غلظت های ۱۵۰۰،۱۰۰۰،۵۰۰ بی کربنات سدیم ۱۰۰۰،۵۰۰ و ۱۵۰۰، تیابندازول ۱۰۰۰،۵۰۰ و ۱۵۰۰، بنومیل ۱۰۰۰،۵۰۰ و ۱۵۰۰ تو، فور-دی کلروفنوکسی استیک اسید (۲,۴-D)
مواد و روش ها
۱۰۰۰،۵۰۰ و ۱۵۰۰ همگی با واحد میلی گرم در لیتر، شستشو با آب معمولی همگی به مدت ۵ دقیقه تیمار شاهد بدون شستشو.
کلیه تیمارها روی دو گروه میوه اعمال شد. پس از اعمال تیمارها، میوه ها در پلاستیک های تکی بسته بندی شد.
میوه های هر تکرار در پلاستک های جدا قرار داده شد و پس از توزین، یک گروه به انبار معمولی و گروه دیگر به انبار سرد با دمای ۶ درجه سانتیگراد منتقل و به مدت ۴ ماه نگهداری شدند.
در شروع آزمایش اطلاعات مربوط به میزان آب پوست، اسید کل به روش تیتراسیون با سود، میزان ویتامین ث بروش تیتراسیون با ید در یدور پتاسیم، میزان مواد جامد محلول توسط قند سنج دستی و پی اچ عصاره میوه به طور تصادفی از چهار گروه میوه برداشت شد.
در پایان آزمایش نیز اطلاعات فوق به همراه درصد میوه های سالم مانده پس از برش تمام میوه ها ثبت گردید.
کلیه اطلاعات به دست آمده به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با استفاده از نرم افزار MSTAT-C تجزیه و تحلیل شد و میانگین ها توسط آزمون دانکن با هم مقایسه گردید.
نتیجه گیری
اثر نوع انبار بر صفات مورد بررسی
بر اساس نتایج تجزیه واریانس، در انبار معمولی همه صفات مورد بررسی و به جز پی اچ عصاره میوه و درصد آب پوست با اختلاف معنی دار در سطح یک درصد آزمون دانکن تحت تأثیر نوع انبار قرار داشت.
در این رابطه انبار معمولی بر میزان پی اچ عصاره میوه و درصد آب پوست اثر معنی داری نداشت.
در سردخانه نیز همه صفات مورد بررسی دارای اختلاف معنی دار در سطح یک درصد بودند و تنها در رابطه با کل مواد جامد محلول، اختلاف در سطح ۵ درصد معنی دار بود.
تاثیر نوع تیمار بر صفات مورد بررسی در سردخانه
نوع تیمار اثر متفاوتی بر درصد میوه های سالم مانده تا پایان آزمایش در سردخانه داشت.
در این رابطه بالاترین درصد میوه های سالم (۸۳%) مربوط به تیمار کربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر، و کمترین آن (۱۷%) مربوط به تیمار بنومیل ۵۰۰ میلی گرم در لیتر بود.
بر همین اساس بالاترین میزان کاهش وزن (۸۳%) مربوط به تیمار بنومیل ۵۰۰ میلی گرم در لیتر و کمترین آن (۱۷%) مربوط به تیمار کربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر بود. در سردخانه پی اچ عصاره میوه تحت تاثیر نوع تیمار قرار داشت.
نتیجه گیری
در این رابطه بالاترین میزان پی اچ (۴/۸۸) مربوط به میوه های تیمار شده با کربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر و کمترین آن (۴/۲۳) مربوط به میوه های تیمار کربنات سدیم ۵۰۰ و بنومیل ۱۵۰۰ میلی گرم در لیتر بود.
نوع تیمار اسید کل میوه را تحت تأثیر قرار داد.
بالاترین میزان اسید کل (۰/۸۶۷ میلی گرم) مربوط به میوه های تیمار بیکربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر و کمترین آن (۰/۷۰۲ میلی گرم) مربوط به میوه های تیمار بنومیل ۵۰۰ میلی گرم در لیتر بود.
میزان مواد جامد محلول در سرد خانه کمتر از سایر صفات مورد بررسی تحت تاثیر قرار داشت و در این رابطه تنها اختلاف معنی دار بین تیمار شاهد (بدون تیمار) با تیمار بنومیل ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر و تیمار شستشو با آب مشاهده شد.
بالاترین میزان مواد جامد محلول (۱۰/۸۸) مربوط به میوه های تیمار شاهد و کمترین آن (۹/۳۸) مربوط به میوه های تیمار شستشو با آب بود.
میزان ویتامین ث موجود در عصاره میوه نیز بسته به نوع تیمار متفاوت بود بالاترین میزان ویتامین ث (۶۳/۹ میلی گرم) مربوط به تیمار بنومیل ۱۵۰۰ میلی گرم در لیتر و کمترین آن (۴۳ میلی گرم) مربوط به تیمار شستشو با آب بود.
بالاترین درصد آب پوست (۸۱/۱) در میوه های تیمار شستشو با آب مشاهده شد و تیمار بیکربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی مولار، کمترین میزان آب (۷۸/۴% ) را در پوست میوه های خود داشت.
تأثیر نوع تیمار بر صفات مورد بررسی در انبار معمولی
در پایان آزمایش درصد میوه های سالم مانده در انبار معمولی بسته به نوع تیمار متفاوت بود.
در این رابطه بالاترین درصد میوه های سالم (۸۲/۵) مربوط به میوه های تیمار شده با کربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر و کمترین آن (۱۰%) در میوه های تیمار شده با بنومیل ۵۰۰ میلی گرم در لیتر مشاهده شد.
بر همین اساس بالاترین و کمترین درصد کاهش وزن نیز به ترتیب در تیمارهای بنومیل ۵۰۰ میلی گرم در لیتر و کربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر وجود داشت.
پی اچ عصاره میوه در انبار معمولی تغییرات زایدی را نشان نداد و تنها اختلاف معنی دار در پی اچ عصاره میوه تیمارهای بیکربنات سدیم ۵۰۰ میلی گرم، کربنات سدیم ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر،
تیابندازول ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر، تیمار تو، فور-دی، شاهد و تیمار شستشو با آب معمولی بود.
بالاترین میزان اسید کل در میوه های تیمارهای کربنات سدیم و کمترین آن در میوه های تیمار بیکربنات سدیم ۵۰۰ میلی گرم در لیتر وجود داشت. نوع تیمار میزان مواد جامد محلول در عصاره میوه را تحت تاثیر قرار داد.
بالاترین میزان مواد جامد محلول، در تیمارهای کربنات سدیم ۵۰۰ میلی گرم در لیتر مشاهده شد.
بین این تیمار با تیمارهای بنومیل ۵۰۰، تو، فور-دی ۱۰۰و۲۰۰ میلی گرم در لیتر و تیمار شستشو با آب اختلاف معنی دار در سطح یک درصد وجود داشت.
پرتقال
کمترین میزان مواد جامد محلول (۸/۵) در عصاره میوه های تیمار تو، فور-دی ۱۰۰ میلی گرم در لیتر مشاهده شد. میزان ویتامین ث موجود در عصاره میوه نیز بسته به نوع تیمار متفاوت بود.
در این رابطه بالاترین متفاوت بود در این رابطه بالاترین میزان ویتامین ث (۶۵ میلی گرم) در عصاره میوه های تیمار بیکربنات سدیم ۱۵۰۰ میلی گرم در لیتر و کمترین آن (۴۸/۵ میلی گرم) در عصاره میوه های تیمار تو، فور-دی ۲۰۰ میلی گرم در لیتر بود.
بالاترین درصد آب (۸۲) در پوست میوه های تیمار شده با کربنات سدیم ۵۰۰ میلی گرم در لیتر و کمترین آن (۷۹%) در پوست میوه های تیمار تیابندازول ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر بود
به طور کلی از مجموع همه تیمارها، تیمار کربنات سدیم ۱۰۰۰ میلی گرم با ۸۲/۷۵ درصد میوه سالم در بالا ترین سطح و تیمار بنومیل ۵۰۰ میلی گرم در لیتر با ۱۳/۵درصد میوه سالم در پائین ترین سطح قرار داشت.
مقایسه میانگین نوع انبار نشان داد که سردخانه با اختلاف معنی دار در سطح یک درصد نسبت به انبار معمولی در کاهش فساد میوه ها و یا به تاخیر انداختن آن ارجحیت دارد.
علیرغم آنکه در برخی از تیمارها نظیر کربنات سدیم ۵۰۰ میلی گرم در لیتر و بیکربنات سدیم ۱۵۰۰ میلی مولار، درصد میوه های سالم مانده در انبار معمولی در سطح بالاتری نسبت به سردخانه قرار داشته و اختلاف آنها در سطح یک درصد آزمون دانکن معنی دار بود.
بحث
با توجه به نتایج مربوط به تیمار شاهد، می توان گفت که به طور کلی میزان فساد میوه های پرتقال محلی بعد از برداشت بالا بوده و انبار سرد می تواند در کاهش میزان فساد موثر باشد،
که این مسئله به خاطر کند شدن روند فعالیت عامل بیماری زا بود و توسط سایر پژوهشگران، نیز گزارش شده است.
حتی شستن میوه قبل از بسته بندی می تواند تا حدود زیادی در کاهش فساد و سلامت میوه ها موثر باشد.
از آنجائی که وجود آلودگی در باغ امری اجتناب ناپذیر است، جهت افزایش سلامت میوه ها در انبار لازم است که قبل از بسته بندی و انبارداری تیمار گردند.
بر اسا س نتایج آزمایش، مواد مختلف اثرات متفاوتی را به دنبال داشتند که این مسئله توسط سایر پژوهشگران، در رابطه به سایر ارقام مرکبات نیز گزارش شده است.
بحث
بر اساس نتایج آزمایش، بطور کلی کربنات سدیم، تیابندازول و تو، فور-دی در حفظ سلامت میوه ها و کنترل بیماری آلترناریا مؤثرتر از سایر تیمارها بودند،
این مسئله نیز توسط برخی پژوهشگران، در رابطه با سایر ارقام مرکبات گزار ش شده و با نتایج این آزمایش هم خوانی دارد.
از آنجائی که امروزه تاکید بر تیمار میوه ها با مواد بی خطر است و همچنین با توجه به نتایج آزمایش، می توان توصیه نمود: در زمان برداشت و بسته بندی حتی الامکان سعی شود که پوست میوه زخم نگردد.
به جهت بالا بردن ضریب اطمینان از سلامت میوه ها در انبار، قبل از بسته بندی میوه ها را به مدت ۵ دقیقه در آب حاوی کربنات سدیم یک درصد تیمار شود.
در صورت در دسترس بودن انبار سرد، نگه داری میوه ها در دمای حدود ۶ درجه سانتی گراد به حفظ ظاهر آنها کمک کرده و میوه ها آب کمتری از دست خواهد داده،
کاهش وزن کمتری داشته و شاداب تر باقی مانده و از کیفیت غذائی بهتری برخوردار خواهند شد.
منبع: اصفهان سرما
