دو روش عمده برای نگهداری لبنیات در سردخانه وجود دارد:
- نگهداری لبنیات به صورت سرد (بالاتر از صفر درجه سانتیگراد)
- نگهداری لبنیات به صورت یخ زده (زیر صفر درجه سانتیگراد)
نگهداری سرد شیر و فراورده‌های آن در سردخانه لبنیات
در زیر دستورالعمل نگهداری لبنیات در سردخانه بالای صفر شرح داده شده است.
شیر خام در دامداری و مرکز جمع آوری
دمای شیر خام را باید بلافاصله پس از شیر دوشی در دامداری‌ها و یا در مراکز جمع‌آوری شیر، در ۳-۲ ساعت با سامانه و یا دستگاه سرمازا (مانند مبدل صفحه ای و یا لوله‌ای آب سرد) تا دمای ۴ درجه سلسیوس کاهش داد سپس آن را به مخازن عایق کاری شده فرستاد و تا ترابری به کارخانه شیر پاستوریزه و انجام فراوری در همان دما نگهداری کرد.
شیر خام هنگام رسیدن به کارخانه، اگر تا چند ساعت فراوری نشود باید دوباره بیدرنگ دمای آنرا با بهره گیری دستگاه سرمازا (مانند مبدل صفحه و/یا لوله‌ای ) تا دمای ۴ درجه سلسیوس کاهش داده و در مخازن عایق کاری شده نگاهداری کرد.
یادآوری –شیر خام بیشینه ۲۴ ساعت مانده را باید بیدرنگ با روش‌های معمولی پاستوریزه کرده و در کمتر از دمای ۴ درجه سلسیوس سرد کرد.
شیر پاستوریزه
دمای شیر پاستوریزه را با آب سرد کاهش می‌دهند و با آب یخ، آب نمک سرد شده و/یا شاره‌های دیگر به دمای دلخواه (۵ درجه سلسیوس) می‌رسانند، سپس در پر کردن، بسته‌بندی و نگهداری در سردخانه (تا تاریخ مصرف) در همین دما می‌گذارند بماند.
خامه
خامه پاستوریزه را باید در گستره دمایی ۱۲-۸ درجه سلسیوس سرد کرده، سپس برای رساندن آن برای کره گیری، کمینه ۲۴ ساعت در دمای ۶ درجه سلسیوس می‌گذارند بماند و خامه پاستوریزه بسته بندی شده را می‌توان در دمای ۵ درجه سلسیوس به مدت ۷ روز نگهداری کرد.
کره
در فراوری پیوسته کره گیری از خامه، باید همواره استوانه مربوطه را سرد نگه داشت، کره بسته بندی شده را در گستره دمایی صفر تا ۴ درجه سلسیوس ۳-۲ هفته و در گستره دمایی ۱۵- تا ۲۰- درجه سلسیوس بیشینه یک سال می‌توان نگهداری کرد.
ماست
سرد کردن ماست برای کاهش اسیدی شدن و پایداری آن ضروری است، این کار پس از بسته بندی در سردخانه در دمای کم و با تندی زیاد گردش هوا انجام می‌گیرد و کمینه ۳ هفته در دمای بیشینه ۵ درجه سلسیوس آن را می‌توان نگهداری کرد.
پنیر
سرمازایی عموما پس از تولید پنیر مورد نیاز است. پنیر نرم و تازه را برخی مواقع پیش از بسته بندی در یک سرمازای پیوسته سرد کرده و سپس در سالن سردی نگهداری می‌کنند.- پنیرهای نرم و تازه‌ای مانند: کاتیج، پنیر خامه‌ای و جز آن را که آب زیادی دارند باید در دمای بیشینه ۵ درجه سلسیوس بیشینه ۳ هفته نگهداری کرد.
- برای پنیرهای دیگر مانند پنیرهای رسیده، سرد کردن معمولا در طول نمک زنی و رسیدن آن انجام می‌شود که بسته به گونه پنیر از ۸ تا ۲۵ درجه سلسیوس دگرگون می‌باشد.
نگهداری یخ زده شیر و فراورده‌های آن
شیر پاستوریزه یخ زده
شیر خام را پیش از یخ زده کردن باید پاستوریزه و همگن کرد. شیر پاستوریزه یخ زده را می‌توان در دمای ۲۰- درجه سلسیوس بیشینه ۴ ماه نگهداری کرد.
شیر پاستوریزه غلیظ یخ زده
شیر خام را پیش از یخ زده کردن باید پاستوریزه، همگن و تغلیظ کرد. شیر پاستوریزه غلیظ یخ زده را می‌توان در دمای ۲۰- درجه سلسیوس بیشینه ۱۰ ماه نگهداری کرد.
خامه پاستوریزه یخ زده
خامه تازه با ۵۰ درصد چربی شیر را معمولا در دمای ۹۰ درجه سلسیوس پاستوریزه، سرد کرده و با سامانه و یا دستگاه سرمازا ( مانند هوای سرد، صفحه تماسی، نوار تسمه‌ای و استوانه‌ای) به گونه قالبی یخ زده می‌کنند.
خامه پاستوریزه یخ زده شده قالبی و صفحه‌ای (پهن شده) را با لایه نازک و یا ترجیحا کیسه پلاستیکی از جنس پلی اتیلن با چگالی زیاد پوشاننده، نمای حبه‌ای و پوسته‌ای آن را در کیسه با همان جنس بالا ریخته و در ظروف کارتنی بسته بندی می‌کنند.
در این حالت‌ها می‌توان خامه پاستوریزه یخ زده را در دمای ۱۸- تا ۳۰- درجه سلسیوس ۳۸-۲۶ هفته نگهداری کرد.
پنیر یخ زده
پنیرهای سخت مانند چدار و امنتال را پس از یخ زده کردن می‌توان در دمای ۲۰- درجه سلسیوس بیشینه یک سال، بسته بندی‌های کوچک پنیر نرم یخ زده شده (که بیدرنگ یخ زده شده‌اند) و پنیرهای رسیده با کپک یخ زده شده را نیز در دمای ۲۰- درجه سلسیوس ۶ ماه نگهداری کرد.
ماست یخ زده
ماست آمیخته با میوه، مواد خشک و سفت کننده پذیرفتنی را پس از یخ زده کردن، می‌توان بیشینه در دمای ۲۰- درجه سلسیوس ۳ ماه نگهداری کرد.
منابع:سایت صنایع غذایی
یکی از محصولات شرکت صنایع برودتی برادران حقیقی، یخساز حبه ای می باشد.
یخساز حبه ای شرکت صنایع برودتی برادران حقیقی:
درحال حاضر در دنیا چهار نوع یخساز تولید می گردند که عبارتند از :
۱٫ دستگاه یخساز قالبی
۲٫ دستگاه یخساز پولکی
۳٫ دستگاه یخساز حبه ای
۴٫ دستگاه یخساز پودری
دستگاه یخساز قالبی
دستگاه یخساز قالبی در واقع به عنوان یک دستگاه یخساز صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد و یخ را در قالب های بزرگ تولید می کند که در سردخانه ها و بقیه جاهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
از این یخساز به صورت جداگانه در محل هایی مانند رستوران استفاده نمی شود ولی کارخانجات یخسازی بزرگ اقدام به خرید این دستگاه یخساز صنعتی می کنند که بقیه جاها مانند رستوران و قصابی و غیره از این کارخانجات یخساز اقدام به خرید یخ مورد نیازشان به صورت قالب می کنند.
دستگاه یخساز قالبی یا همان دستگاه یخساز صنعتی دارای ابعادی بزرگ و نیاز به محیطی بزرگ برای نصب دارد .
دستگاه یخساز پولکی
دومین دستگاه یخساز ، دستگاه یخساز پولکی است که در واقع یخ را به صورت پولک تولید می کند و از این حیث دارای مقبولیت بالایی در بین مصرف کنندگان یخ از جمله ماهی فروش ها می باشد که جهت سرد نگاه داشتن ماهی نیاز به یک نوع یخ دارند که در ضمن اینکه تمام قسمت های ماهی را پوشش دهد و در ضمن سریع آب نشود که از نوع دستگاه یخساز یعنی دستگاه یخساز پولکی استفاده می کنند.
دستگاه یخساز حبه ای
سومین دستگاه یخساز ، دستگاه یخساز حبه ایی است که یکی از پر مصرف ترین یخساز ها می باشد که این یخساز یخ های در قالب های مختلف تولید می کند.
دستگاه یخساز حبه ایی بر اساس ظرفیت تولید یخ در طول ۲۴ ساعت جدا می شوند و در ظرفیت های مختلفی این دستگاه یخساز تولید می شود تا مشتریان که عمده مشتریان دستگاه یخساز حبه ایی رستوران ها و قصابی ها و آبمیوه فروشی ها و سوپر مارکت ها می باشند بر اساس ظرفیت کارشان یخساز حبه ایی مورد نظرشان را سفارش دهند.
قالب های یخ دستگاه یخ ساز حبه ایی بر اساس تولید کننده دستگاه یخ ساز حبه ایی متفاوت است .
دستگاه یخ ساز پودری
چهارمین دستگاه یخ ساز ، دستگاه یخ ساز پودری است که برای سرد کردن سریع نوشیدنی استفاده می شود و اکثرا در آبمیوه فروشی ها و جاهایی که نیاز به سرد کردن سریع آبمیوه است مورد استفاده قرار می گیرد.
دستگاه یخساز پودری تولید یخ پودری می نماید کهبه صورت برف می باشد و از این لحاظ در فصول گرم بسیار مورد استقبال است.
علاوه بر دسته بندی یخساز ها به صورت یخی که می سازند به نحوی دیگر هم می توان یخساز ها را نام برد و آن محلی است که یخساز مورد استفاده قرار می گیرد که دلیل این اتفاق به دلیل تولید یخساز بر می گردد که در ابتدا مثلا هر نوع یخساز را برای جاهای مخصوصی طراحی و تولید می کرده اند.
۱٫ دستگاه یخساز رستورانی
۲٫ دستگاه یخساز قصابی
۳٫ دستگاه یخساز خانگی
۴٫ دستگاه یخساز صنعتی
ظرفیت دستگاه یخساز :
۱٫ دستگاه یخساز حبه ایی ۳۲ کیلویی با ظرفیت مخزن ۹ کیلوگرم
۲٫ دستگاه یخساز حبه ایی ۵۰ کیلویی با ظرفیت مخزن ۲۵ کیلوگرم
۳٫ دستگاه یخساز حبه ایی ۱۰۰ کیلویی با ظرفیت مخزن ۶۰ کیلوگرم
۴٫ دستگاه یخساز پودری ۱۰۰ کیلویی با ظرفیت مخزن ۲۰ کیلوگرم
۵٫ دستگاه یخساز حبه ایی ۱۵۵ کیلویی با ظرفیت مخزن ۶۵ کیلوگرم
